Ngaahi mahaki pipihi fakasekisualé (STIs)

Ko e founga lelei taha ke malu’i koe mei ha mahaki STI ko ho’o ngaue ‘aki ‘a e mohe fakamali malu. ‘Oku ‘uhinga ‘eni ki he ngaue ‘aki ha konitomu pe ha temi he taimi ‘oku ke fai ai ha fa’ahinga to’onga fakamali pe, ‘o kau ai:

• fai vasaina
• fai tungaiku
• fai ngutu.

Ko e konitomu mo e temi ‘oku faka’aonga’i ia ke fakasi’isi’i ‘a e tufaki ‘o e ngaahi mahaki STI ‘i hano ta’ofi ‘a e fehu’aki ko ia ‘o e ngaahi huhu’a ‘i he mohe fakamali pea fakasi’isi’i foki mo ho’omo felave’i kili-ki-he-kili mo ho hoa feohi fakamali. ‘Oku tolu ‘a e ngaahi kalasi ‘o e ngaahi me’a ta’ofi:

• tangata (‘i tu’a) konitomu ‘a ia ‘oku tui hifo ‘i he fo’i mu’a pea ‘oku lahi ‘aupito ‘a hono ngaue’aki
• fefine (‘i loto) konitomu ‘a ia ‘oku tui ‘i loto ‘i he vasaina
• ngaahi temiko ha ngaahi la’i pepa leitesi ‘a ia ‘oku ‘ufi’ufi ‘aki ‘a e ngutu mo e vasaina pe mata’i tungaiku lolotonga ko ia ‘o e fai ngutu.

Ko e ngaahi konitomu ko ia ma’ae kakai tangata ‘oku ma’u ngofua pe ke fakatau, pea ‘oku lava pe ia ‘o ma’u ‘i he supamaketi, faamasii pea pehe foki ‘i he ngaahi pausa ‘utu.

Ko e lahi taha ‘o e ngaahi mahaki STIs ‘oku ‘ikai ke ‘asi hano faka’ilonga ia ‘o ‘ona ‘e taha. Taimi ni’ihi ko e ngaahi faka’ilonga ia ‘oku ‘ikai ke fu’u loko ongo’i ia. Ko e ngaahi faka’ilonga ko ia ‘e ala ongo’i ‘e ha taha ‘e makatu’unga ia ‘i he fa’ahinga kalasi ‘o e STI ‘oku nau puke ai ‘o kau ai:

• ha ongo’i ‘o ha mamahi’ia pe ta’efiemalie lolotonga koia ‘o e mohe fakamali pe tu’uofi
• ngaahi pala, fepulopulasi, pe veli ‘i he ‘elia takatakai ‘i he vasaina, fo’i mu’a, fo’i tenga, mata’i tungaiku, fo’i molu, alanga, pe ngutu
• ha fa’ahinga huhu’a ngalikehe ‘oku hafu mai, pe toto ‘i he fo’i mu’a pe vasaina
• langa pe pupula ‘a e ngaahi fo’i tenga fakatangata
• veli ‘i he vasaina pe ‘elia takatakai ai
• lele ‘a e fakamahina ‘ikai ‘amanekina pe ‘au ha toto hili ‘a e mohe fakamali.

Ki ha toe ngaahi fakamatala fekau’aki mo e ngaahi faka’ilonga ‘o e STIs hu ki he Tohi Telefoni Fakahinohino Ngaahi Mahaki Pipihi ‘o e Mohe Fakamali. healthdirect.

Ko e founga pe ‘e taha te ke lava ai ‘o ‘ilo pe ‘oku ke mo’ua ‘i he STI ko ha’o ‘alu ‘o fai hao sivi. ‘Oku ‘ikai fiema’u ia ke ke toki ongo’i ha fa’ahinga faka’ilonga pea ke toki ‘alu ‘o sivi STI.

‘Oku ke lava ‘o fai hao sivi STI ‘i ho’o kiliniki toketa loukolo pe ‘i he kiliniki mohe fakamali malu. Ko e sivi STI ‘oku vave, faingofua pea mahu’inga ki ho’o mo’uilelei. ‘E fiema’u pe ke ‘ai ha’o ki’i me’i tu’uofi, ha suapi/pae’i pe ha sivi toto ‘o fakatefito ‘i he kalasi ‘o e STI. Ko e ngaahi ola ‘o ho sivi ‘oku tauhi palaiveti mo malu’i.

Hu ki he healthdirect pe ta ki he NSW Sexual Health Infolink ‘i he 1800 451 624 ke ‘ilo ‘a e toketa ‘oku fe’unga mo ho’o fiema’u. Kapau te ke fiema’u ha taha fakatonulea, ‘oku ke lava ‘o fetu’utaki mu’omu’a ki he Sevesi Liliulea mo e Fakatonulea (TIS) ‘i he 131 450.

‘Oku totonu ke ke ‘alu ‘o fai hao sivi STI ‘o kapau ‘oku ke mohe fakamali ta’emalu’i (mohe fakamali ‘ikai ngaue’aki ha konitomu pe temi), kapau ‘e mahae ‘a e konitomu pe homo lolotonga ‘o ho’omo fai pe kuo ke fakatokanga’i pe ongo’i ha fa’ahinga me’a fo’ou ngalikehe.

Koe’uhi koe lahi ‘o e ngaahi fa’ahinga ‘o e STIs ‘oku ‘ikai ke fa’a ongo’i mahino hanau ngaahi faka’ilonga ‘oku lelei lahi ke toutou fai ho sivi STI ‘i he mahina ‘e 6-12, tautautefito he taimi kuo ke toe kamata ai mo ha hoa fo’ou.

Ko e STIs ‘oku lahi ange ‘a ‘ene hoko ‘a ‘anga ia ‘i ho’o mahino’i. Vakai’i pe ‘oku ke fiema’u ke fai ha’o sivi STI ‘i ha’o fai e ki’i tali fehu’i ‘a e “Play Safe” ‘i heni pe hu ki he ‘healthdirect’s Symptom Checker’ ‘i heni.

Ko e ngaahi STIs lahi ‘oku vave pe mo faingofua ‘a hono faito’o. Ko hono faito’o ‘e fai ki ai ‘e tefito pe ‘i he fa’ahinga kalasi ‘o e STI.

‘E lava ke ngaue’aki ha ‘enitipaiotiki ke faito’o ‘a e STIs tupu mei he pekitelia ‘o kau ki ai ‘a e kalamita, konolia, mo e sifila. Ko e ‘enitipaiotiki ‘oku ‘aonga pe ia ki ha mahaki ‘oku ke lolotonga ma’u, ko ia ai ‘oku mahu’inga ke ke ngaue’aki pe ha konitomu pe temi ke ta’ofi ha toe fa’ahinga mahaki’ia ‘i he kaha’u pea fiema’u hano toe faito’o.

Te ke lava leva ‘o toe mohe fakamali hili ha ‘aho ‘e fitu hono fakakakato ko ia ‘o hono folo ‘o ho’o ‘enitipaiotiki, ke fakapapau’i ‘a e ngaue ‘a e faito’o pea mo’ui kakato mo ha ngaahi mata’i pala ne ‘asi.

Ko e ngaahi STIs fakatupu ‘e he ngaahi vailasi, ‘o hange ko e pala mo e tona ‘i he ‘elia he fakatangata/fakafefine, ‘e ‘ikai mo’ui ia ‘i ha ‘enitipaiotiki, ka ‘oku ‘i ai pe ha faito’o ‘oku ma’u ke tokoni ke fakasi’isi’i ‘a ‘ene ‘asi ‘a e ngaahi faka’ilonga ‘o hange ko e mofi, velia, pe hangatamakia. Ko e Hepataitisi B mo e HIV ‘oku ‘ikai lava ke faito’o ‘aki ‘a e ‘enitipaiotiki, ka ‘oku ‘i ai pe ‘a e ngaahi faito’o kehe ‘oku tokoni ke ke mo’ui lelei mo fiemalie.

Ki ha ngaahi fakamatala fekau’aki mo ha ngaahi faito’o hu ki he Fakahinohino Fakafaito’o.
For more information about treatment visit healthdirect.

Kapau leva ‘e ma’u ha ola positivi ‘i ho’o sivi, ‘oku mahu’inga ke ke tala leva ke ‘ilo ‘e ho hoa/ngaahi hoa koe’uhi ke nau ‘alu mo kinautolu ‘o sivi pea faito’o foki. Tala Ke Nau ‘Ilo ko ha sevesi ta’etotongi ‘a ia ‘oku nau lava pe ‘o fakahoko ‘ikai fakahingoa ha fetu’utaki ki ha hoa-tu’u-laveangofua ‘i ha tukuatu ‘o ha ki’i fekau telefoni pe ‘imeili ma’au.