Ko e sivi hepataitisi B
‘Oku ‘ikai ke lava ‘e he sivi toto kotoa pe ‘o fakahaa’i ha’o ma’u ‘o e hepataitisi B. ‘Oku fiema’u ‘a ho’o toketaa ke ne fai ‘a e sivi toto makehe ke lava ke mo’ua ai pe ‘oku ‘osi malu’i koe mei he vailasi ko ia. Ko e sivi hepataitisi B ‘oku ‘ikai ke fa’a kau ia ‘i he ngaahi sivi mo’uilelei ‘a e ‘oku fiema’u ke fai ma’a kinautolu ko ia ‘oku teuteu folau mai ki ‘Aositelelia ni.
‘Eke ki ho’o toketaa pe koe ha ‘a e ngaahi sivi ko ia ‘e fiema’u ke ke fai ke ‘ilo pe ‘oku ke mo’ua ‘i he hepataitisi B.
Ko hai 'oku tonu ke sivi?
‘Oku tonu ke ke fai ha sivi hepataitisi B ‘o kapau:
- ne fanau’i pe ne ke tupu hake ‘i he fonua ne lahi ai ‘a e ‘asi ‘a e hepataitisi B pea ne ‘ikai ke ‘i ai ha huhu malu’i hepataitisi B ta’etotongi ‘o e fanau valevale.
- ‘oku ‘i ai ha‘ane mātu‘a pe ko ha mēmipa ‘o e fāmilí ‘oku puke ‘i he mahaki ‘ate B, mahaki ‘ate, pe kanisa ‘ate.
- nofo fakataha mo ha taha ‘oku lolotonga puke ‘i he hepataitisi B.
- ne fai hao faito’o pe fokotu’u hao nifo loi ‘i tu’apule’anga, ‘i he ngaahi fonua ‘oku ‘ikai ke nau ngaue’aki ‘a hono haka vai lili/fakama’a fakalelei ‘a e ngaahi me’angaue fakafaito’o.
- kuo nau kau ‘i he ngaahi tō‘onga fakafonua ‘oku kau ki ai ‘a e totó, hangē ko e tā-tataú, tu‘usi, pe ‘akupunika.
- ne ke mohe fakamali mo hao hoa ‘oku hepataitisi B.
- ne ke mohe fakamali mo ha taha ‘o ‘ikai ngaue’aki ha konitomu.
- ne fai atu hao huhu toto ‘i ha fonua muli, pe kimu’a ‘i he 1990 ‘i ‘Aositelelia ni.
Ngaahi fa'ahinga sivi 'o e hepatitis B .
‘Oku lava ‘e ho’o toketaa ke ne fai ha ngaahi kalasi sivi toto kehekehe ki he sivi ko ia ‘o e hepataitisi B.
| Ko e Sivi | Koe ha ‘a e me’a ‘oku ‘asi ai? | Ko e ha leva ‘a ‘ene ‘uhinga mai ‘o kapau ‘e positivi? | Koe ha e me’a ‘e fiema’u ke ke fai? |
|---|---|---|---|
| Ko ha ‘enitiseni hepataitisi B (HBsAg) | ‘Oku fakahaa’i heni pe ‘oku ke lolotonga mo’ua ‘i he hepataitisi B. | ‘Oku ke puke ‘i he hepataitisi B. Kapau leva kuo laka hake ‘i ha mahina ‘e 6 ‘a ho’o puke, ko e mahaki tauhi ia (chronic). | Talanoa ki ho’o toketaa ki ha toe ngaahi sivi, vakai’i pea mo ha faito’o foki ‘o kapau ‘e fiema’u. Fakalotolahi’i ho famili/ngaahi hoa nofo fakamali/kinautolu ko ia ‘oku mou nofo fakataha ke nau ‘alu ‘o sivi. |
| Ko ha ‘enitipoti hepataitisi B (HBcAb or anti-HBc) | ‘Oku fakae’a ‘i heni pe ne ke ‘osi puke ‘i he hepataitisi B. | ‘Oku ala ‘uhinga ‘oku ke ma’u ‘a e hepataitisi B pe ne ke Hepataitisi B ‘i he kuo hili. | Talanoa ki ho’o toketaa ke fai mo ha toe ngaahi sivi, vakai’i -ho’o-mo’uilelei pe faito’o ‘o kapau ‘oku fiema’u. Fakalotolahi’i ho famili/ngaahi hoa nofo fakamali/kinautolu ko ia ‘oku mou nofo fakataha ke nau ‘alu ‘o sivi. |
| ‘Asi he ‘Enitipoti Hepataitisi B (HBsAb or anti-HBs) | ‘Oku fakamahino ia heni kuo ke ‘osi ‘imiuni (malu’i) koe ia ki he hepataitisi B mei ha’o puke ‘i he kuo hili pe mei ha huhu malu’i. | ‘Oku ‘ikai lava ke ke toe puke ‘i he hepataitisi B pea ‘ikai foki toe fiema’u koe ke ke huhu malu’i. | Fakalotolahi’i ho famili/ngaahi hoa nofo fakamali/kinautolu ko ia ‘oku mou nofo fakataha ke nau ‘alu ‘o sivi. |
Kapau ‘oku ke mahaki tauhi ‘aki ‘a e hepataitisi B, ‘e ala fekau ‘e ho’o toketaa ke ke fai ha toe ngaahi sivi ke sio pe ‘oku ‘osi maumau ho ‘ate pea na’a ‘oku ke fiema’u ha ngaahi faito’o. ‘Oku lava ‘e ho’o toketaa ke fakamatala atu ‘a e sivi taautaha pea ‘oku ‘uhinga ki he ha.
Kapau ‘e ‘asi ‘i he ola ‘o ho’o sivi toto ‘oku ‘ikai ke ke mo’ua ‘i he hepataitisi B pea ‘oku ‘ikai ke ke ‘imiuni (malu’i) ki he hepataitisi B, pea ‘oku totonu leva ke ke kole ki ho’o toketaa ke ne fai hao huhu malu’i.
Ko e feitu'u ke fai ai ha sivi .
Ho’o toketa fakafamili (GP)Kole ki ho’o toketaa ke fai hao sivi hepataitisi B. ‘Oku ta’etotongi pe ‘a e sivi ‘o kapau ‘oku ‘i ai ha’o kaati Medicare. ‘Oku ‘ikai ke ma’u ‘i he sivi toto kotoa pe kapau ‘oku ma’u koe ‘e he hepataitisi B. ‘E fiema’u ‘a ho’o toketaa ke ne fai ‘a e ngaahi sivi toto makehe ke lava ‘o ma’u pe ‘oku ke puke ‘i he hepataitisi B.
Ngaahi kiliniki ki he ‘ate mo e sipesalisi
Ngaue’aki ‘a e Tohi Telefoni sevesi loukolo ki he Hepataitisi ‘a NSW (Niusauele) ke ke ma’u ‘a e kau toketa ‘a ia ‘oku nau fai ‘a e sivi hepataitisi B, ngaahi kiliniki ‘ate pea mo e ngaahi sipesalisi ‘ate ofi atu kiate koe.
Ngaahi Kiliniki ki he Mohe fakamali Mo’uilelei
Ko e sivi hepataitisi B ko ia ‘oku fai ‘i he Ngaahi Kiliniki Nofo Fakamali Mo’uilelei ‘a Niusauele ‘oku ta’etotongi, faingofua mo malu’i ‘aupito ki he kau mahaki pelepelengesi. ‘I he ngaahi kiliniki ‘e ni’ihi he ‘ikai fiema’u ha kaati Medicare ia pea ‘ikai foki fiema’u ia ke ke ‘oange ho hingoa totonu ‘o kapau ‘oku ‘ikai te ke loto ki ai.
Ki ha toe ngaahi fakamatala ki he kiliniki mo’uilelei ‘o e mohe fakamali lelei taha ma’au, telefoni ki he Ma’ungatala ‘Onilaine ki he Mohe Fakamali Malu ‘i he 1800 451 624.
KI MUI
